روابط ایران و طالبان: چه چیزی باید انتظار داشت؟

در 4 اکتبر، کمتر از دو ماه از تسلط طالبان بر کابل، رهبران این گروه با اعضای هیئت ایرانی به منظور بحث در مورد تجارت و تجارت ملاقات کردند. روابط. سفارت ایران در کابل یکی از معدود مواردی بود که همچنان فعال بود. ایران از لحاظ تاریخی جزو دشمنان سرسخت طالبان محسوب می‌شود. با این حال، تحولات کنونی نشان دهنده پایبندی ایران به سیاست واقعی است.
از دشمنی تا عملگرایی؟
در طول اولین سلطنت طالبان در قدرت، ایران در میان دشمنان اصلی این گروه بود. ایران از نظر مذهبی و فرهنگی به جمعیت قومی هزاره افغانستان (تقریباً 10 تا 20 درصد کل جمعیت) وابسته است، گروهی از اقلیت شیعه که بیشترین آسیب را در طول حکومت طالبان در دهه 1990 متحمل شدند. در واقع، ایران و طالبان در سال 1998 به دنبال کشته شدن 10 غیرنظامی ایرانی (نه دیپلمات و یک روزنامه نگار) توسط این گروه، در پی تصرف مزار شریف، تقریباً وارد جنگ شدند . . مخالفت ایران با طالبان به گونه‌ای بود که تهران فعالانه از برکناری آن توسط ایالات متحده در سال 2001 حمایت کرد. این تغییر در واقع نباید تعجب آور باشد.
طي سال‌ها، طالبان موضع عمل‌گرايانه‌تري را اتخاذ كرد، دليل آن نيز نامگذاري ايران به عنوان بخشي از «محور شرارت» توسط دولت بوش بود. شکست بین عربستان سعودی و طالبان در سال 2009 و شورش این گروه در دهه قبل ، با ایجاد کانال های ارتباطی با این گروه.
رمزگشایی شیفت ایرانی
تهران به دلایل متعدد موضع عملگرایانه تری در قبال رژیم طالبان اتخاذ کرده است.
اول، رهبری ایران، مشابه چین و روسیه، از خروج نیروهای آمریکایی/حضور نظامی در حیاط خلوت ژئوپلیتیک خود استقبال کرد. . از نظر دیپلماتیک، عقب نشینی می تواند ضربه ای به اعتبار ایالات متحده در منطقه باشد و اعتماد عربستان سعودی و امارات متحده عربی، متحدان اصلی واشنگتن و دشمنان اصلی ایران در منطقه وسیع تر را از بین ببرد.
دوم، تهران نگران امنیت مرزهای خود است. ایران در حال حاضر میزبان 780.000 پناهنده افغانی ثبت شده و 2.3 میلیون پناهجوی غیرقانونی است و 572 مایل مرز مشترک با افغانستان دارد. هدف ایران با اتخاذ یک موضع پیشگیرانه و جذاب تر در قبال طالبان، جلوگیری از هجوم آوارگان دیگری است که می تواند آزمایشی اضافی برای سیستم مراقبت های بهداشتی تحت فشار آن باشد و ممکن است در بحبوحه یک بحران اجتماعی و اقتصادی وخیم که بخشی از آن توسط کووید-19 دامن زده شده است، خطر نارضایتی محلی بیشتری را به دنبال داشته باشد. تحریم های آمریکا علاوه بر این، قاچاق تریاک منبع اصلی حمایت مالی از این گروه بوده است. ایران هم یک مسیر کلیدی ترانزیتی بوده و هم بازاری که نتایج ویرانگری برای جامعه داشته است. علاوه بر این، حضور ISK – شاخه محلی/منطقه ای داعش – در افغانستان، همراه با نزول احتمالی به یک جنگ داخلی دیگر، به عنوان تهدیدهای مشترک و نقاط همگرایی بین دو طرف به شمار می رود. رهبری ایران به دلیل تغییر آشکار رفتار طالبان با مردم هزاره تا حدی از بین رفته است. در طول دهه گذشته، این گروه در تلاش برای به رسمیت شناختن بین المللی و همچنین برای تحکیم مشروعیت داخلی خود در برابر افغانستان تحت حمایت غرب، شروع به نام گذاری خود به عنوان یک گروه فراگیر ملی گرا به نمایندگی از همه افغان ها کرد . دولت.
راه رو به جلو: یک تعادل ظریف
با وجود تغییر رهبری در افغانستان، انتظار می‌رود وضعیت تجارت بدون تغییر باقی بماند. افغانستان یک مقصد کلیدی برای صادرات ایران بوده است که در سال گذشته حدوداً 4 میلیارد دلار بوده است. صادرات سوخت به افغانستان از زمان تسلط طالبان ادامه یافته است و بازاری جایگزین برای ایران تحریم‌شده فراهم کرده است.
طالبان به دلایل خود از تغییر موضع تهران نسبت به حاکمیت آن استقبال خواهند کرد: اولاً، کشور به شدت به سرمایه گذاری و سرمایه خارجی نیاز دارد و ثانیاً رهبری آن به دنبال راه هایی برای تنوع بخشیدن به حامیان خارجی خود است.
با توجه به اینکه احساسات عمومی نسبت به طالبان در میان ایرانیان منفی است، ایران باید لفاظی دقیق خود را در قبال رهبری جدید افغانستان حفظ کند تا این تعادل ظریف را حفظ کند. اگر طالبان از خطوط سرسخت تهران، عمدتاً رفتار با مسلمانان شیعه و جلوگیری از قاچاق تریاک پیروی کنند، این رویکرد عمل گرایانه احتمالاً پیروز خواهد شد. ایران در عین تقویت روابط خود با روسیه و چین که انتظار می رود هر دو از خلاء آمریکا استفاده کنند، به دنبال ادعای سهم خود خواهد بود. بسته به روشی که طالبان برای حکومت تصمیم می گیرد، توسط یک سیاست معاملاتی مبتنی بر مشروط شکل می گیرد. رواج عناصر رادیکال تر در صفوف آن، رویارویی جدی با ایران را بر اساس مبانی ایدئولوژیک ممکن می سازد.